نحوه مطالبه نفقه زوجه
فهرست مطالب
مطالبه نفقه / نفقه چیست و شامل چه مواردی می شود ؟
نفقه یکی از مهم ترین حقوق مالی زوجه در زندگی زناشویی می باشد . نفقه عبارتست از مخارج و هزینه های متعارف زندگی که زوج باید به زوجه پرداخت نماید. یکی از آثار مالی عقد نکاح وجوب پرداخت نفقه به زوجه از طرف زوج میباشد.که در ماده ۱۱۰۶ قانون مدنی حکم پرداخت نفقه زوجه آمده است . بسیاری از زوجین نمی دانند نفقه دقیقا شامل چه چیز هایی است و چه زمانی نفقه به زوجه تعلق می گیرد و در چه شرایطی ممکن است به زوجه نفقه تعلق نگیرد .
بر اساس ماده 1107 قانون مدنی : « نفقه عبارت است از همه نیاز های متعارف و متناسب با وضعیت زن از قبیل مسکن ، خوراک ، پوشاک ، اثاث منزل و هزینه های درمانی و بهداشتی » یعنی زوج موظف است همه نیاز های ضروری زندگی زوجه را فراهم کند ، البته متناسب با شان احتماعی و خانوادگی خانم .
چه کسانی مستحق دریافت نفقه هستند ؟
در نظام حقوقی ایران، زوجه در عقد دائم، فرزند و پدر ومادر در صورت نیاز مالی، مستحق دریافت نفقه هستند.
- زنان در عقد موقت ( صیغه ) مستحق نفقه نمی باشند مگر آنکه در ضمن عقدنامه شرط شود.
- زنان در دوران عقد ( قبل از زندگی مشترک ) در صورتیکه تمکین نکرده باشند ، نمی توانند نفقه را مطالبه کنند.
چه زمانی نفقه به زن تعلق نمی گیرد ؟
مطابق ماده 1108 قانون مدنی : « در صورتیکه زن از شوهر خود تمکین نکند ( مثلا بدون عذر موجه از زندکی با او خودداری کند » مستحق نفقه نخواهد بود. اما اگر مرد نتواند عدم تمکین را اثبات نماید زن همچنان حق دریافت نفقه را دارد.
- اگر خانم شاغل باشد همچنان مرد موظف به پرداخت نفقه به ایشان می باشد .
در صورت عدم پرداخت نفقه چه باید کرد ؟
زوجه می تواند از دو طریق نفقه را مطالبه کند :
1 . شکایت حقوقی برای نفقه معوقه : با ارائه دادخواست حقوقی در دادگاه خانواده و استفاده از کارشناسی برای تعیین میزان نفقه
2 . شکایت کیفری ترک انفاق : اگر شوهر نفقه خانم را پرداخت نکند، مجازات حبس از سه ماه و یک روز تا پنج ماه دارد.
مراحل طرح دادخواست مطالبه نفقه
قبل از هز اقدامی توصیه می شود که با وکیل متخصص در امور خانواده مشورت گردد.
1 . جمع آوری مدارک : عقدنامه رسمی. مدارک شناسایی زوجین. مدارک مربوط به هزینه های زندگی .دلالیل عدم پرداخت نفقه توسط شوهر
2 . تنظیم دادخواست مطالبه نفقه
3 . مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی جهت ثبت دادخواست مطالبه نفقه
4 . ابلاغ دادخواست و تعیین وقت جلسه رسیدگی به خوانده ( زوج )
5 . حضور در جلسه رسیدگی دادگاه
6 . صدور حکم
انواع و اقسام نفقه
نفقه بر حسب اینکه موضوع حق چه کسی باشد به انواع ذیل تقسیم میشود:
۱ .نفقه زوجه :
الف . نفقه زوجه در عقد دایم
به موجب مواد ۱۱۰۲و ۱۱۰۶ و ۱۱۰۷ از قانون مدنی بعد انعقاد و ثبت ازدواج زوج موظف است هزینه های متعارف زندگی زوجه را پرداخت نماید. بنابراین نفقه حقی است برای زن (زوجه) و تکلیف و تعهدی است برای مرد( زوج ) به حکم قانون و شرع اسلام.
نفقه در دوران نامزدی و عقد :
مستفاد از مواد فصل اول کتاب هفتم قانون مدنی و مواد ۱۱۰۶ و ۱۱۰۷ قانون مدنی زن در دوران نامزدی حق نفقه ندارد و نمیتوان مرد را به واسطه وعده ازدواج و انجام مراسم نامزدی تا وقتی که عقد نکاح منعقد نشده است ملزم و مکلف به پرداخت نفقه کرد.اما پس از نکاح تا قبل شروع زندگی مشترک که عرفا از آن به دوران عقد یاد میشود علی الاطلاق زن حق نفقه دارد.بنابراین زن در دوران نامزدی حق نفقه ندارد ولی در دوران عقد حق نفقه دارد.
ب . نفقه زوجه در عقد موقت : به موجب ماده ۱۱۱۳ از قانون مدنی زوجه در عقد موقت حق نفقه ندارد مگر اینکه در هنگام عقد شرط شود که زوجه باید نفقه پرداخت کند. لذا در عقد موقت که در عرف از آن به اصطلاح صیغه یاد میشود علی الاصول زن حق نفقه ندارد و مرد لزومی به پرداخت نفقه ندارد.
۲ . نفقه اقارب و خویشاوندان :
مستفاد از مواد ۱۱۹۶، ۱۱۹۷، ۱۱۹۸ و ۱۱۹۹ کتاب نهم قانون مدنی خویشاوندان نسبی از قبیل پدر و مادر و فرزندان و برادر و خواهر ملزم به انفاق یکدیگرند.یعنی در صورتی که کسی از خویشان نتواند وسایل معیشت خود را فراهم کند و ندار باشد پرداخت نفقه وی به عهده خویشان دیگر او که متمکن بوده و توان پرداخت داشته باشد می باشد.بنابراین در صورتی که فردی توانایی مالی برای فراهم کردن نیازهای ضروری زندگی خود از قبیل مسکن . خوراک و پوشاک را نداشته باشد میتواند برای نفقه به خویشان توانمند خود با رعایت قاعده الاقرب فالاقرب مراجعه کند و در صورت عدم پرداخت نفقه از سوی میتواند دادخواست مطالبه نفقه از اقارب را مطرح نماید.
نفقه فرزند :
نفقه فرزندان به عهده پدر میباشد. در واقع از آنجایی که پدر ریاست خانواده را به عهده دارد و یکی از وظایفش در خانواده تربیت و پرورش فرزند میباشد در راستای همین تکلیف پدرخانواده؛قانونگذار در ماده ۱۱۹۹ قانون مدنی بیان داشته : نفقه اولاد (فرزند) بر عهده پدر است . و در نبود او بر عهده جد پدری و در صورت نبود یا عدم توانایی مالی جد پدری نفقه فرزند بر عهده مادر خواهد بود.
